Long taem blong Desiderius Erasmus (hem i bon samwe long yia 1469 mo i ded long yia 1536) ol man oli tinghae long hem se hem i wan gudfala man blong stadi long Yurop, be biaen oli tok nogud long hem se hem i agensem jos mo i wan man we i slak. Taem ol man oli stap mekem plante toktok from jos, hem i no fraet blong talemaot ol rong mo ol rabis fasin we Katolik jos mo ol man we bambae oli seraot long Katolik jos oli stap mekem. Tede, ol man oli luksave se hem nao man ya we i mekem se jos blong Yurop i jenis. Hem i mekem samting ya olsem wanem?

Stadi we hem i mekem mo bilif blong hem jenisim hem

Erasmus i savegud lanwis Grik mo Latin, taswe hem i save ridim ol Baebol long lanwis Latin olsem Vulgate, mo i skelem wetem ol olfala kopi blong Grik haf blong Baebol long lanwis Grik we plante man oli stap singaot se Niutesteman. Hem i bilif strong se ol save blong Baebol oli impoten tumas. Taswe hem i talem se ol man oli mas transletem Baebol i go long ol narafala lanwis.

Erasmus i bilif se Kristin skul i wan fasin blong laef, be i no wan kastom we i no gat mining blong hem. Taswe hem i talem plante taem se sam samting i mas jenis long Katolik jos. Ale taem ol man we oli no moa agri long ol tijing blong Katolik oli stat blong agensem jos mo oli askem blong i gat sam jenis long Jos blong Rom, jos i stat blong tingting nogud long hem.

Erasmus i no fraet blong talemaot ol rong, mo ol rabis fasin we Katolik jos mo ol man we bambae oli seraot long Katolik jos, oli stap mekem

Long ol buk blong Erasmus, hem i jikim ol haeman blong jos, mo i talemaot ol rabis fasin blong olgeta, mo fasin blong olgeta blong harem gud long ol rij samting, mo i talemaot fasin blong ol pop we oli wantem kasem hae posisen mo oli leftemap faet. Hem i defren long ol haeman blong jos we oli gat kruked fasin, mo oli stap yusum ol kastom blong jos blong trikim ol man. Oli yusum ol kastom olsem fasin ya blong konfes, wosipim ol tabu man, livim kakae, mo mekem ol trip i go long ol tabu ples. Mo tu Erasmus i no agri long sam samting, olsem fasin ya we ol pris oli no mared, mo taem man i mekem sin, oli talem se hem i mas mekem sam spesel samting blong pemaot sin blong hem.

Niutesteman long lanwis Grik jenisim hem

Long yia 1516, Erasmus i wokem faswan Niutesteman long lanwis Grik, hemia faswan kopi blong Grik haf blong Baebol we oli printim. Long Baebol ya, i gat ol not long hem, mo Grik haf blong Baebol long lanwis Latin, we i defren long Baebol ya Vulgate. Taem ol yia oli pas, hem i gohed blong mekem sam jenis long Baebol ya, taswe Baebol ya i defren olgeta long Baebol ya Vulgate long lanwis Latin.

Wan long ol samting we i defren, hemia ol tok long 1 Jon 5:7. Long Baebol ya Vulgate, oli ademap sam giaman tok long vas ya blong sapotem tijing blong Triniti. Ale long vas ya yumi ridim se: “Long heven, Papa, Tok, mo Tabu Spirit: mo olgeta tri ya oli wan.” Be long tufala Niutesteman we Erasmus i wokem, ol tok ya oli no stap long hem, from we oli no stap long ol olfala kopi blong Baebol long lanwis Grik we hem i stap yusum. Sam yia biaen, jos i fosem hem blong putum ol tok ya long nambatri Niutesteman blong hem.

Niutesteman blong Erasmus long lanwis Grik, i givhan long plante man blong oli transletem Baebol i go long ol lanwis blong Yurop. Martin Luther i yusum Baebol ya blong transletem Baebol i go long lanwis Jemani, mo William Tyndale i yusum blong transletem Baebol i go long Inglis, mo Antonio i yusum blong transletem Baebol i go long lanwis Itali, mo Francisco de Enzinas i yusum blong transletem Baebol i go long lanwis Spanis.

Erasmus i laef long taem we i gat bigbigfala trabol long jos, mo Niutesteman blong hem long lanwis Grik i givhan bigwan long ol Protestan we oli jes seraot long Katolik jos. Sam man oli ting se Erasmus i wantem seraot long Katolik jos, mo oli tingting olsem blong longtaem. Be biaen, taem sam grup oli stap raorao from ol tijing blong jos, Erasmus i no wantem tekem saed blong olgeta. I gud blong makem se wan man blong stadi we nem blong hem David Schaff we i laef plante 100 yia bifo, i raetem se taem Erasmus “i ded, hem i stap hem wan nomo, i no gat man i stap blong sapotem hem. Ol Katolik oli no wantem talem se hem i blong olgeta, mo ol Protestan oli no save talem se hem i blong olgeta.”